Z przyjęciem spadku wiąże się nie tylko uzyskanie majątku zmarłego, ale też odpowiedzialność za wszystkie niespłacone zobowiązania finansowe. Zdecydować się na przyjęcie czy na odrzucenie spadku? A długi w banku czy innej instytucji? Co się z nimi stanie i kto jak będzie musiał je spłacić? Wyjaśniamy, z czym wiąże się procedura odrzucenia i nabycia spadku.
Spadek a długi spadkobiercy – czyli kto spłaca długi po śmierci dłużnika?
Czy długi się dziedziczy? Tak, jeśli decydujemy się na przyjęcie spadku, ale i w takim przypadku możemy liczyć na pewne ograniczenia odpowiedzialności. Od 2015 roku prawo skutecznie chroni bliskich zmarłego dłużnika – brak oświadczenia spadkobiercy o odrzuceniu spadku powoduje nabycie długu, lecz tylko do wysokości odziedziczonego majątku. Naturalnie możemy przejąć całe zadłużenie bliskiego i odpowiedzieć za nie naszymi finansami, ale tylko w drodze własnej decyzji.
Spadek to zarówno aktywa zmarłego, np. pieniądze czy nieruchomości, jak i pasywa – czyli wszystkie niezrealizowane zobowiązania finansowe: pożyczki, kredyty, umowy, czynsze. Nie da się przejąć tylko wybranej części majątku po śmierci spadkodawcy.
Tzw. masa spadkowa przechodzi na osoby uwzględnione w testamencie lub jest dysponowana zgodnie z obowiązującym prawem, gdy zmarły nie przygotował formalnej ostatniej woli lub spadkobiercy zrzekli się prawa do dziedziczenia.
Jaka jest kolejność dziedziczenia długów?
Czy możliwe jest dziedziczenie długów po wujku lub kuzynie? Tak – ale do tego długa droga. Spadkobiercami w pierwszej kolejności zostają małżonek zmarłego i jego dzieci. Masa spadkowa jest rozdzielana pomiędzy nich po równo, a małżonek musi otrzymać przynajmniej 25% z całości. Wszystkie prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą więc na najbliższą rodzinę. Co dalej?
- Jeśli małżonek zrzeknie się dziedziczenia, to całość przypada dzieciom. Dzieci małoletnie aż do momentu uzyskania pełnej zdolności do czynności prawnych reprezentuje rodzic, który może w ich imieniu odrzucić spadek.
- Gdy dzieci i małżonek zmarłego nie żyją lub zrzekły się dziedziczenia, długi w spadku przechodzą na wnuki lub (jeśli zmarły ich nie miał bądź odrzuciły spadek) na rodziców zmarłego albo ich zstępnych.
- Analogicznie dalej prawo do dziedziczenia przypada rodzeństwu zmarłego i ich zstępnym, a na koniec dziadkom bądź ich zstępnym.
- Odrzucenie spadku przez kilka osób z najbliższej rodziny może nadać prawo do przejęcia aktywów i pasywów pasierbom zmarłej osoby. Dzieci adoptowane mają takie przywileje i obowiązki, jak dzieci biologiczne, a dziedziczą tylko po rodzicach, którzy ich przysposobili. Ostatecznie, jeżeli żadna z uprawnionych osób nie przyjmie spadku, całość wędruje w „ręce” gminy lub Skarbu Państwa.
Dziedziczenie długów po kuzynie, wujku czy innej dalszej rodzinie zdarza się, i wcale nie tak rzadko, natomiast każdy ma takie samo prawo do tego, by spadek odrzucić.
Kiedy podjąć decyzję o odrzuceniu spadku? Długi w spadku!
Długi spadkowe nie zawsze są duże i zdarza się, że po spłaceniu wzbogacamy własny majątek, lecz może być wręcz na odwrót. Dlatego przed decyzją warto zweryfikować, jak sprawdzić długi zmarłego, i ustalić konkretne kwoty. Wiemy, że dostaliśmy dług w spadku – i co dalej robić? Jak przebiega postępowanie spadkowe?
Jak wygląda procedura odrzucenia spadku?
W terminie do 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule powołania do spadku, może go odrzucić lub przyjąć poprzez złożenie stosownego oświadczenie przed notariuszem bądź sądem rejonowym.
Po odrzuceniu spadku nie dotyczy nas dług spadkowy, ale nie mamy również już prawa do przejęcia żadnego majątku zmarłego oraz prawa do zachowku. Należy pamiętać, że odrzucenie spadku powoduje przejście całości na nasze dzieci. Jeśli więc dziedziczymy np. dług po rodzicach, a nasze pociechy są niepełnoletnie, to odrzucić spadek możemy również w ich imieniu. Warto też o sytuacji poinformować dalszych krewnych. Brak oświadczenia jest traktowany jako przyjęcie spadku.
W chwili zrzeczenia się dziedziczenia spadkobierca jest traktowany tak, jak gdyby nie dożył otwarcia spadku: nie bierze udziału w tym postępowaniu.
Przyjęcie spadku wprost a spadek z dobrodziejstwem inwentarza – czym się różnią?
Istnieją dwie możliwości nabycia spadku:
- Nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. To ustawowe przejęcie spadku w sytuacji, w której nie złożymy oświadczenia. Możemy też wcześniej na tę formę się zdecydować. Wówczas uzyskujemy cały majątek zmarłego oraz długi spadkowe, ale odpowiadamy za nie tylko do wysokości stanu czynnego spadku, czyli wszystkie zobowiązania pokrywa skład masy spadkowej.
- Nabycie spadku wprost. Przyjąć spadek wprost spadkobierca może jedynie poprzez podjęcie takiej decyzji i złożenie oświadczenia. A po przyjęciu spadku długi zmarłego stają się jego zobowiązaniami – spadkobierca odpowiada za nie własnym majątkiem oraz ma obowiązek zaspokojenia roszczeń wierzycieli. Nie może już liczyć na ograniczenie odpowiedzialności – to spore ryzyko.
Czy jest możliwe przedawnienie długu spadkowego?
Przedawnienie długu po zmarłej osobie jest możliwe. W przypadku zobowiązań bankowych muszą minąć 3 lata, a pozostałe stają się przedawnione po 6 latach od dnia nabycia spadku, ale tylko pod pewnymi warunkami.
Przede wszystkim wierzyciel musiałby wystarczająco długo (czyli przez ten wskazany okres) zwlekać z dochodzeniem swojej należności od spadkodawcy. Ponadto przedawnienie zostaje zatrzymane w chwili, gdy np. pożyczkodawca zawnioskuje o egzekucję komorniczą czy złoży pozew o zapłatę.
Jak sprawdzić zadłużenie osoby zmarłej?
Jak dowiedzieć się o długach zmarłego w momencie nabycia spadku? To stosunkowo proste: dysponując potwierdzeniem prawa do spadku, uzyskamy stosowne informacje w bankach, instytucjach i rejestrach. W przypadku przejęcia go z dobrodziejstwem inwentarza zostanie też sporządzony z urzędu tzw. spis inwentarza, czyli wykaz majątku oraz zobowiązań finansowych z przypisanymi wartościami.
Jak sprawdzić długi osoby zmarłej jeszcze przed decyzją o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku? To już znacznie trudniejsze, bo trzeba liczyć się m.in. z tajemnicą bankową, która powoduje, że bez prawomocnych dokumentów nie zorientujemy się w kwotach czy warunkach, na jakich udzielono kredytobiorcy kredytu. Kłopot pojawi się także podczas pozyskiwania danych z rejestrów BIG czy BIK.
Co robić? Warto skorzystać z profesjonalnej pomocy specjalistów od prawa cywilnego i oddłużania – np. usług Konsument-wygrywa.pl. Możemy m.in. zawnioskować do komornika o przygotowanie listy inwentarza i dalej wynegocjować uznanie spisu przez sąd jako wiążącego prawnie oraz zmniejszyć bądź uchylić część roszczeń wierzycieli, które zostały naliczone bezpodstawnie.
Pracujemy, by pomagać: wyznajemy zasadę, że na naszą pomoc możesz sobie pozwolić, a więc wynagrodzenie dopasujemy do Twoich możliwości. Zapraszamy do naszej siedziby w Łodzi, a wszystkie sprawy możemy też załatwić zdalnie. Pamiętaj, że nie jesteś sam/-a ze swoimi problemami!
FAQ:
1. Co wchodzi w skład masy spadkowej?
W skład masy spadkowej wchodzą zarówno aktywa zmarłej osoby, w tym pieniądze, nieruchomości, biżuteria itp., jak i pasywa, czyli wszystkie niespłacone zobowiązania finansowe i niezrealizowane umowy.
2. Czy spadkobierca odpowiada za dług spadkowy swoim majątkiem?
Spadkobierca pokrywa długi zmarłego własnym majątkiem tylko wtedy, gdy przyjął spadek wprost: podjął tę decyzję i złożył stosowne oświadczenie. Po nabyciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza spłacanie długów spadkowych odbywa się wyłącznie w zakresie majątku zmarłego. Każda osoba ma też prawo do odrzucenia spadku: należy do 6 miesięcy od uzyskania informacji o prawie do dziedziczenia złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku.
3. Ile czasu na przyjęcie spadku i jego odrzucenie przewiduje prawo?
Odrzucić spadek spadkobierca może w ciągu 6 miesięcy od chwili, gdy dowiedział się o tytule do dziedziczenia. Taki sam okres jest przewidziany na złożenie woli przyjęcia spadku. Nieprzedłożenie takiego oświadczenia jest równoznaczne z nabyciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
