Alimenty na dziecko – ile można dostać, jak o nie walczyć?

Obowiązek alimentacyjny rodzica na rzecz dziecka – potocznie „alimenty na dziecko” – to jedna z instytucji prawa rodzinnego, a jej cel to zapewnić uprawnionemu potomkowi środki do utrzymania. Jak to działa? Czyli jak przebiega, ile trwa sprawa o alimenty? Od czego zależy ich wysokość? Jak złożyć wniosek o zabezpieczenie alimentów z datą wsteczną? Sprawdź!

Jak uzyskać alimenty na dziecko?

Obowiązek alimentacyjny to instytucja, którą reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy (art. 128-144), a która ma na celu zapewnić rodzinie niezbędne środki materialne do życia. Obowiązkiem tym są obciążani najbliżsi osoby, która nie może sama zaspokoić finansowo swoich usprawiedliwionych potrzeb. Najczęściej do płacenia alimentów są więc zobowiązani rodzice, na rzecz dzieci, choć ta instytucja jest bardziej rozległa.

Umowa dotycząca świadczeń alimentacyjnych względem dziecka może mieć różną formę – m.in. porozumienia pisemnego między rodzicami dziecka, dokumentu notarialnego czy ugody zawartej przed mediatorem. Inne rozwiązanie to sądowe dochodzenie alimentów – nim zajmiemy się w niniejszym poradniku.

Pozew o obowiązek alimentacyjny względem dziecka

Aby rozpocząć postępowanie o przyznanie świadczenia alimentacyjnego na dziecko, należy przygotować oraz złożyć pozew do wydziału rodzinnego i nieletnich sądu rejonowego, właściwego pod względem miejsca zamieszkania dziecka lub też pozywanego rodzica. Złożenie pozwu o alimenty na dziecko jest wolne od opłat.

Co powinien zawierać pozew o świadczenie alimentacyjne dla dziecka?

Do złożenia pozwu o alimenty trzeba się przygotować. I zdecydowanie warto skorzystać z usług kancelarii prawnej, która specjalizuje się w prawie rodzinnym – specjalista pomoże przygotować pozew i będzie uczestniczył w sprawie, reprezentując klienta i dbając o jego dobry interes. Niestety nie istnieje jeden uniwersalny przykład takiego pozwu, natomiast zwykle musi zawierać:

• oznaczenie sądu (właściwego pod względem miejsca zamieszkania pozwanego lub dziecka),
• oznaczenie pisma („pozew o alimenty”),
• oznaczenie stron – powodem jest małoletnie dziecko, nie jego rodzic (ten pełni funkcję przedstawiciela ustawowego), pozwanym jest rodzic, od którego chcemy pozyskać świadczenia alimentacyjne,
• sumę żądanych alimentów (w ujęciu rocznym i miesięcznym),
• treść pozwu – czyli jednoznaczne żądanie zasądzenia alimentów wyrażonych daną kwotą, z informacją kiedy (i od kiedy) i jak mają być wypłacane,
• przywołanie faktów i dowodów je potwierdzających – podstawę pozwu,
• uzasadnienie wniosku o alimenty i ich wysokości,
• podpis rodzica dziecka małoletniego,
• załączone dokumenty.

Do pozwu należy dołączyć:

• skrócony odpis aktu urodzenia dziecka i (jeśli dotyczy) aktu małżeństwa lub odpis wyroku rozwodowego bądź separacyjnego,
• dokumenty potwierdzające sytuację materialną dziecka i rodzica – który je wychowuje – np. zaświadczenie o zarobkach, decyzje o zasiłkach, ale także dowody wskazujące wysokość opłat za mieszkanie i rachunki.

Jak złożyć wniosek o zabezpieczenie alimentów?

Warto mieć świadomość, że od chwili złożenia pozwu do przyznania alimentów może minąć sporo czasu. Na wypadek przeciągania się procesu warto postarać się o tzw. zabezpieczenie alimentów. Wtedy można uzyskać środki jeszcze w trakcie trwania postępowania alimentacyjnego. Należy złożyć wniosek do tego samego sądu – dokument musi spełniać wymogi pisma procesowego i zawierać kilka elementów formalnych (w tym kwotę zabezpieczenia i uprawdopodobnienie okoliczności, które uzasadniają wniosek).

Można również złożyć wniosek o zabezpieczenie alimentów z datą wsteczną. Składający go musi uzasadnić, że od tej daty (wstecznej) nie są zaspokajane potrzeby dziecka. Dobrze, jeśli taki wniosek pomoże przygotować prawnik – wówczas z dużym prawdopodobieństwem uda się uzyskać świadczenia. 

Jak ustala się wysokość świadczenia alimentacyjnego?

Wysokość alimentów na dziecko określa się w postępowaniu sądowym – nie jest to wartość stała czy uniwersalna i nie zawsze odpowiada tej żądanej w pozwie. Ta kwota jest uzależniona przede wszystkim od dwóch czynników:

• wysokości stałych, usprawiedliwionych wydatków uprawnionego,
• wysokości zarobków i majątku zobowiązanego do płacenia alimentów.

Na wysokość świadczeń alimentacyjnych nie wpływają zaś świadczenia pobierane ze środków publicznych, np. z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego.

Wydatki na dziecko – alimenty a usprawiedliwione potrzeby dziecka

Rozstrzygając w sprawie o alimenty, sąd bierze pod uwagę głównie koszty stałe, które rodzic wychowujący dziecko ponosi regularnie, comiesięcznie – usprawiedliwione potrzeby dziecka materialne i niematerialne, czyli wszystko to, niezbędne jest do jego utrzymania, wychowania i edukacji. To kwestia w dużej mierze indywidualna, np. jeśli dziecko potrzebuje specjalistycznej diety (ze względu na stan zdrowia) czy też kosmetyków (jeśli cierpi na chorobę skóry), to także koszt tych produktów uznaje się za taki usprawiedliwiony wydatek i uwzględnia w wysokości alimentów.

Do usprawiedliwionych potrzeb dziecka zalicza się oczywiście wszystkie te produkty i usługi, które są niezbędne do utrzymania i wychowania dziecka, czyli m.in.:

• żywność, 
• mieszkanie i media, 
• odzież i obuwie, 
• środki higieniczne i kosmetyki, 
• opłaty za żłobek, przedszkole czy szkołę, 
• pomoce i artykuły edukacyjne (podręczniki, zeszyty itp.), 
• zajęcia dodatkowe (np. lekcje językowe), 
• zabawki, książki, gry,
• wizyty lekarskie, leki i inne produkty medyczne.

Alimenty a dodatkowe wydatki na dziecko

Do kwoty świadczenia alimentacyjnego nie wliczają się wydatki jednorazowe i okazjonalne (np. wycieczka), ale sąd bierze je pod uwagę, obliczając poziom udziału finansowego każdego z rodziców w wydatkach dziecka i kwoty, jakimi należy ich obciążyć. Jednak gdy po jakimś czasie od zasądzenia świadczeń okaże się, że ich wysokość nie jest wystarczająca, można starać się o podwyższenie alimentów.

Możliwości finansowe zobowiązanego do płacenia alimentów

Ustalając wysokość alimentów, sąd kieruje się również sytuacją materialną osoby pozwanej o płacenie świadczeń – dochodami i majątkiem. Podczas oceny tej sytuacji sąd bierze pod uwagę wysokość zarobków (także prace dorywcze), rentę czy emeryturę, dochód z tytułu prowadzenia działalności, ale także oszczędności i dobra materialne, jakie ta osoba posiada. Gdy pozwany jest bezrobotny, sąd określa, jaką pracę i za jakie wynagrodzenie może podjąć (na podstawie wykształcenia czy doświadczenia zawodowego).

Jeśli rodzic występujący w imieniu dziecka posiada dokumenty potwierdzające możliwości majątkowe pozwanego, może je dołączyć do pozwu, ale nie jest to obowiązkowe – może poprosić sąd, aby ten zobowiązał pozwanego do przedłożenia stosownych dokumentów lub przeprowadził postępowanie dowodowe.

Jak przebiega i ile trwa sprawa o alimenty?

Przebieg i czas trwania postępowania o alimenty to kwestie indywidualne – zazwyczaj na pierwszą rozprawę czeka się kilka tygodni. Często sprawa kończy się na jednej rozprawie – i sąd zasądza alimenty o danej wysokości. Sąd może mieć wątpliwości co do zasadności pozwu, kłopot z określeniem sytuacji majątkowej pozwanego, czasem między stronami pojawia się spór – w takiej sytuacji proces może się przeciągać. Podczas rozprawy strony odpowiadają na pytania sądu o m.in. koszty utrzymania dziecka, ogólny wkład w jego wychowanie i swoje możliwości finansowe.

Rodzic ma obowiązek partycypować finansowo w utrzymaniu swojego dziecka. Warto zatem walczyć o zasądzenie świadczeń, ale także o podwyższenie alimentów, gdy potrzeby dziecka się zmieniają, oraz zareagować, jeśli wpłynie wniosek o uchylenie alimentów i gdy zobowiązany nie dopełnia obowiązku alimentacyjnego. 

W każdej takiej sprawie warto zgłosić się po pomoc i dochodzić praw dziecka i swoich – kancelaria Konsument-wygrywa.pl jest po Twojej stronie, zapraszamy po poradę.

FAQ: