Doręczenie komornicze
Od nowelizacji, która weszła w życie w listopadzie 2019 r. komornik sądowy został uprawniony do doręczenia pism w ściśle określonych przypadkach. Przyjrzymy się w jakich sytuacjach ustawodawca dopuścił możliwość doręczenia komorniczego i jak ta instytucja wygląda w praktyce.
Brzmienie przepisu
Zgodnie z treścią artykułem 1391 k.p.c. jeżeli pozwany, pomimo powtórzenia zawiadomienia zgodnie z art. 139 § 1 zdanie drugie, nie odebrał pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw, a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających i nie ma zastosowania art. 139 § 2-31 lub inny przepis szczególny przewidujący skutek doręczenia, przewodniczący zawiadamia o tym powoda, przesyłając mu przy tym odpis pisma dla pozwanego i zobowiązując do doręczenia tego pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika.
Powód w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia mu zobowiązania, o którym mowa w § 1, składa do akt potwierdzenie doręczenia pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika albo zwraca pismo i wskazuje aktualny adres pozwanego lub dowód, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie. Po bezskutecznym upływie terminu stosuje się przepis art. 177 § 1 pkt 6.
Kiedy znajdzie zastosowanie powyższy przepis?
Ustawodawca uregulował sytuacje, w której pozwany nie odbiera pozwu lub innego pierwszego pisma procesowego, mimo uprzedniej próby jego doręczenia. Chodzi o to, gdy korespondencja nie została podjęta przez pozwanego pomimo podwójnej awizacji. Przepis ten nie znajdzie zastosowania, gdy strona pozwana w trakcie doręczania pisma odmówiła jego przyjęcia. Także w przypadku osób prawnych jeżeli próby doręczenia nie osiągną zamierzonego efektu z uwagi na nieujawnioną w rejestrze zmianę adresu, wówczas znajdzie zastosowanie fikcja doręczenia, o ile nowy adres przedsiębiorcy nie jest znany sądowi.
Zakres przedmiotowy
Należy przyjąć, że zastosowanie tego przepisu ograniczone jest wyłącznie do doręczenia pozwanemu pierwszego pisma procesowego wywołującego potrzebę obrony jego praw. Powyższa norma prawna nie dotyczy zatem dalszych pism składanych w toku postępowania.
O jakie pisma zatem chodzi?
Pierwsze pismo nie może być utożsamiane wyłącznie z pozwem. Rozumienie takie byłoby zbyt wąskie. Aby ustalić treść tego pojęcia warto zajrzeć do art. 143 k.p.c. regulującego kwestię doręczenia pism kuratorowi.
W treści art. 143 k.p.c., ustawodawca posługuje się stwierdzeniem „innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony praw strony”. W literaturze przyjęto, że do powyższego katalogu zalicza się m.in. pismo obejmujące wniosek o udzielenie zezwolenia w przypadku gdy wyjątkowo jest doręczany drugiej stronie. Także wniosek o stwierdzenie wykonalności zagranicznego orzeczenia, wniosek o ustalenie, że orzeczenie zagraniczne podlega lub nie podlega uznaniu, wniosek o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem, skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego będą doręczane w ten sposób. Nie będzie on stosowany przy zawezwaniu do próby ugodowej. Przyjęte na gruncie art. 143 k.p.c. pisma będą również doręczane w trybie art. 1391 k.p.c.
Doręczenie pism procesowych
Warto zaznaczyć, że w art. 1391 k.p.c. chodzi o doręczenie pismo procesowych pochodzących od strony. Pismem procesowym nie będzie zarządzenie sądu, zawiadomienie o terminie rozprawy czy np. zobowiązanie sądu.
Jak rozumieć treść przepisu?
Nowelizacja, która weszła w życie 7 listopada 2019 roku reguluje sytuację, w której pozwany mimo prawidłowej awizacji nie odebrał odpisu pozwu, bądź lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw. Wówczas to na inicjatorze postępowania będzie spoczywał obowiązek dopełnienia dalszych czynności umożliwiających procedowanie. Sąd obliguje powoda do podjęcia dalszych kroków, przesyłając mu odpis pisma dla pozwanego i zobowiązuje go do doręczenia tego pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika.
Co powinien zrobić powód?
Powoda obciąża obowiązek uzyskania i złożenia do akt sprawy w terminie 2 miesięcy od doręczenia mu przez sąd pisma zawierającego zobowiązanie potwierdzenia doręczenia pisma pozwanemu. Powód alternatywnie ma możliwość by zwrócić do sądu pismo i wskazać aktualny adres zamieszkania pozwanego, lub dowód, że pozwany przebywa pod adresem wskazanym w pozwie.
Wybór komornika przy doręczeniu
Przyjrzymy się sytuacji gdy wierzyciel podejmuje decyzję by skierować sprawę do komornika sądowego celem złożenia do akt potwierdzenia doręczenia tego pisma. Powód będący wierzycielem ma prawo do wyboru, któremu komornikowi powierzy dokonanie tej czynności. Nie jest to wybór nieograniczony, ponieważ wyboru komornika można dokonać według rewiru, na którego obszarze działa. Oznacza to, że możliwość doręczenia korespondencji przez komornika będzie zawężona do rewiru rozumianego jako obszar właściwości sądu rejonowego, przy którym działa komornik. Nie chodzi o wybór dowolnego rewiru w Polsce, a możliwość wskazania konkretnego komornika działającego na terenie właściwego sądu rejonowego według miejsca zamieszkania pozwanego.
Koszty po stronie powodowej
Opłata stała od zlecenia sądu albo wniosku powoda o bezpośrednie i osobiste doręczenie pism wynosi 60 złotych. Kwota ta jest niezależne od ilość osób zastanych pod danym adresem. Oznacza to, że jeśli w danym miejscu zamieszkania mieszka trójka pozwanych, to powód poniesie jedną opłatę w kwocie sześćdziesięciu złotych. Jeżeli jednak powód dowie się o nowym, aktualnym adresie pozwanego wówczas kolejna próba doręczenia będzie wiązać się z nową opłatą w wysokości 60 zł.
Termin dla komornika na podjęcie czynności
Jeżeli powód zwróci się z prawidłowym wnioskiem opłaconym w kwocie 60 złotych wówczas, komornik ma 14 dni na dokonanie czynności od otrzymania zlecenia. Komornik zobligowany jest ustalić, czy adresat zamieszkuje pod wskazanym adresem. W tym celu komornik, bądź asesor sądowy powinien udać się pod adres wskazany przez powoda. Gdyby pozwany znajdował się w miejscu podanym przez osobę inicjującą spór sądowy, wówczas komornik może doręczyć mu korespondencję. Komornik powinien otrzymać od pozwanego zwrotne potwierdzenie odbioru przesyłki. Jeżeli komornikowi sądowemu nie uda się zastać pozwanego pod adresem wskazanym przez stronę powodową to nie może zostawić przesyłki innej dorosłej osobie, która zamieszkuje w tej nieruchomości.
Protokół z doręczenia
Dokonane ustalenia co do adresu zamieszkania pozwanego komornik umieszcza w protokole z czynności. Organ egzekucyjny może wypytać domowników, bądź sąsiadów o miejsce zamieszkania pozwanego. W przypadku gdy komornik sądowy wejdzie w posiadanie informacji, że pozwany pod danym adresem zamieszkuje, pozostawia on awizo. Do awizo dołącza pouczenie o odbiorze korespondencji w kancelarii komornika w ciągu 14 dni od dnia pozostawienia zawiadomienia. Jeżeli pozwany nie odbierze w tym terminie korespondencji, wówczas pozostanie ona uznana za skutecznie doręczoną ostatniego dnia terminu.
Co gdy komornik nie ustali adresu zamieszkania pozwanego?
Jeżeli pozwany nie mieszka pod wskazanym adresem adresem, powód może wystąpić do komornika o ustalenie aktualnego adresu zamieszkania pozwanego. Opłata stała od wniosku o podjęcie czynności zmierzających do ustalenia aktualnego adresu zamieszkania adresata wynosi 40 złotych. Następnie komornik sądowy prawdopodobnie skieruje zwróci się do urzędu skarbowego, urzędu miasta, czy banków celem weryfikacji miejsca zamieszkania. Koszt wysyłki korespondencji przez organ egzekucyjny oraz ewentualny koszt dojazdu poza miejscowość będącą siedzibą komornika będzie ponoszony przez powoda. Po zakończeniu postępowania, zlecający otrzyma postanowienie o kosztach przeprowadzonego postępowania. Powód ma prawo by domagać się od pozwanego zapłaty wszelkich poniesionych kosztów w związku ze zleceniem doręczenia komorniczego.
Co jeżeli powód nie wykona zobowiązania sądu?
Jeżeli powód w terminie dwóch miesięcy nie wykona zobowiązania Sądu, wówczas postępowanie ulega zawieszeniu. Brak dalszej aktywności powoda co do próby doręczenia korespondencji dla pozwanego w dalszych trzech miesiącach doprowadzi do umorzenia postępowania sądowego.
Możliwość ustanowienia kuratora
Zawieszenie postępowania nie wejdzie w grę, jeżeli powód złoży wniosek o ustanowienie kuratora dla strony, której miejsce pobytu jest nieznane. Nieskuteczność doręczenia komorniczego daje możliwość wystąpienia z wnioskiem o ustanowienie dla pozwanego kuratora. Należy przyjąć, że obydwie instytucje wzajemnie się dopełniają w zakresie prawidłowej obrony praw pozwanego.
Jakie zmiany wprowadziła nowelizacja?
Ustawodawca wraz z nowelizacją, która weszła w życie 7 listopada 2019 r. wprowadził do kodeksu postępowania cywilnego swojego rodzaju novum. W poprzednim stanie prawnym w dużo szerszym zakresie zastosowanie miała fikcja doręczenia. Do 2019 roku podwójne awizowanie przesyłki sądowej dokonane zgodnie z prawem pocztowym było uznawane za prawidłowo doręczoną korespondencję. Powód zatem stracił przewagę, że poprzez wskazanie nieaktualnego adresu zamieszkania pozwanego mógł uzyskać prawidłowe rozstrzygnięcie.
